24, ఏప్రిల్ 2020, శుక్రవారం

కవితా రీతులు

సభాయైనమ:

కొందరు పలుకుల రవ్వలు
కొందరు గువ్వలు పదముల కువకువలాడన్
కొందరు కవితల దివ్వెలు
కొందరు మువ్వలు కవనపు కూర్పునజాణల్..

కొందరు దోరపు సిగ్గులు
కొందరు మీసములుదువ్వు కొంటెతనంబుల్
కొందరు కోమలి నవ్వులు
కొందరు కోరిన సరసపు కొప్పున మల్లెల్..

కొందరు వీణాతంత్రులు
కొందరు నాదస్వరములు, కొందరు తాళాల్
కొందరు మద్దెల దరువులు
కొందరు గంటలు చదువుల కోవెలలందున్..

కొందరు దిగ్గజములు, యిం
కొందరు సింగపుకొదమలు, కొందరు చిరుతల్,
కొందరు కవనాశ్వంబులు,
కొందరు మణులున్న ఫణులు, కొదవదిలేకన్..

కొందరు జలపాతంబులు,
కొందరు చిరుగాలితెరలు, కొందరు జల్లుల్,
కొందరు వాగులువంకలు,
కొందరు భాషాబ్ధిఁబుట్టు క్రొంగెరటంబుల్..

కొందరు నాటిన విత్తులు,
కొందరు పదపల్లవములు, క్రొవ్విరులిటనిం
కొందరు మాగిన ఫలములు
కొందరు వ్యాకరణక్షేత్ర కోవిదులిందున్..

కొందరు అర్థాబ్జభవులు,
కొందరు సత్యంపు భావ కువలేశయులున్,
కొందరు శబ్దేందుధరులు,
కొందరు శతకోటి సూర్య గోపీఠంబుల్..

కొందరు మంత్రాక్షరములు,
కొందరిపలుకెంతొసొంపు కోమలమందున్,
కొందరి తలపులు తేనెలు,
కొందరి చిరునగవెచాలు కోటిశుభమ్ముల్..

అందరికందరె యిచ్చట,
సందడిసేయుదమురండి! సాహిత్యసభన్,
ముందుకు సాగుదమింకను,
వందనశతములనిడెదను వాణికి మీకున్..

🙏🙏🙏

న్యస్తాక్షరి.. పద్యాలతోరణం.

పద్యాలతోరణం వారి న్యస్తాక్షరి.
  1పా.1వ అక్షరం..తో., 2వ పా.2వ అక్షరం..ర., 3వ పా. 3వ
   అక్షరం.ణ., 4వ పా. 4వ అక్షరం.ము..(కురుక్షేత్ర సంగ్రామం)
                     పూరణ....మీ పొన్నెకంటి.

 "తో"రపు విల్లుతో ఘన మదోద్ధత కౌరవసేన మించ-న
 వ్వా"ర"ణయూధమున్నిలిపి వంతులవారిగ జంపుకొందరున్
 మార"ణ"హోమమున్జరుప మాయలుపన్నిరి వ్యూహకర్తలున్
 ఈరణ "మూ"హసేయపరమేశ్వర! కృష్ణుడె హేతుభూతమౌ.

    పద్యాలతోరణం... దత్తపది..సీతాస్వయంవరం
      చంపకమాల....నా పూరణ..మీపొన్నెకంటి.12.05.20.
       1.వ.పా.1వ.అక్షరం.."క"
       2.వ.పా.2వ.అక్షరం.."మ"
       3.వ.పా.3వ.అక్షరం.."ల"
       4.వ.పా.4వ.అక్షరం.."ము"
  చం: "క"మలదళాయతాక్షి ధరకానుక,సీతస్వయంవరార్ధమై
         అ"మ"లినతేజుడై జనకుడంచితరీతి సభాంతరాళమున్
         భ్రమ"ల"నుదీర్చి యీధనువు భంగముజేసినవాడె ప్రేముడిన్
         గమన"ము"శ్రేయమై తనకు కౌతుకమొప్పెడు భర్తయంచనెన్.

    పద్యాలతోరణం..5.06.2020.   న్యస్తాక్షరి. 
     క,చ,ట,త,ప..ఒక్కొక్క అక్షరం పాదాదిన ఉండునట్లు
     తెలుగు భాషా సౌందర్యము..మీపొన్నెకంటి.

    "క"రము మనోహరంబయిన కంజదళాక్షుని చూపులోయనన్
    "చ"రణపు శైలిగల్గినది, సౌరభముల్విరజిమ్ము పూలతో
    "ట"రహి పదంబులన్నియును డంబముతగ్గని రిక్కలౌచునున్
    "త"రములనుండివెల్గి యవధాన శతంబుల దేశదేశముల్
    "ప"రుగులువెట్టె నా తెలుగు భాషనుమించిన భాషలేదిలన్!

           మీయభిమానపు హారము
           వేయుట తగుపల్కులమ్మ వీణియకెపుడున్
           పాయని కూరిమితో నా
           ప్యాయత చూపింపమీరు పరవశమౌదున్.

          1.పా.   1.వ.అ....ప.
     2.పా.   2.వ.అ....వ.
     3.పా.   3.వ.అ....న.
     4.పా.   4.వ.అ....ము.
    న్యస్తాక్షరి...  చంపకమాల...రైతు గురించి.
        పొన్నెకంటి సూర్యనారాయణ రావు.
 చం:"ప"వనపుస్పర్శచే మొయిలు ప్రబ్బినమోదపుపుల్కరింతల
       న్న"వ"నికి దాహమార్చి కడుహ్లాదముగూర్చగ రైతుసోదరుల్
       జవ"న"ముబెంచి దుక్కులను చక్కగ దున్నగ మూరుతంబుకై
       నవక"ము"తో గుణించు వర నైష్ఠికు శాస్త్రినిజేరిరంతయున్.

      న్యస్తాక్షరి
        1 - 3 తం., 2 - 2. ద., 3 - 14. నా. 4. - 5 న. 
                     శివపార్వతులు - మత్తేభం.
  
  విది"తం"బౌనటె? నీదు తత్త్వమిక నావిజ్ఞాన లేశంబుచే
  స"ద"యా!యీశ్వర!పాహిపాహి శివ!విశ్వాత్మా!మహేశా!విభో!
  నదియౌ గంగను జూటమున్ మలచి నీ "నా"ట్యంబునంబార్వతిం
  బదిలంబౌ"న"టులుంచినావుగదరా పజ్జన్ మనోభీష్టతన్.

1వపా1వ అ.."అ"..2వపా2వ అ.."రు"..3వపా3వ అ.."ణ"
     4వపా4వ అ.."ము"....సూర్యుని గూర్చి, చంపకమాల.
    
   "అ"రయగ తూర్పుకొండల మహాద్భుత రోచులనింపివైచుచున్
    క"రు"ణదలిర్ప జీవులకు కామిత దాయగు కర్మసాక్షి., యా
    చర"ణ"విహీనుడౌ రథపుసారథి యైనయనూరు సాయమున్
    ధరకు "ము"దంబొనర్పగను దా జనుదెంచును ధర్మమూర్తియై.

    "అ"రయ సుమంగళీముఖమహాద్భుత కుంకుమ రేఖయోయనన్
    మ"రు"నటు దగ్ధమున్సలుప మారిన నీశు త్రినేత్రమోయనన్
    కరు"ణ" కపీశభావమున కమ్మని ఖాద్య ఫలంబునాబడున్
    మెరసి "ము"దమ్ము,భ్రాంతినిడు మిత్రుని వేడెద నెల్లవేళలన్.

 స.ర.స్వ.తీ. యతిస్ధానంలో నాలుగు పాదాలలో ఉండాలి.

       ఆ.వె. సర్వవేదరాశి! సహజసుందరగాత్రి
       రమ్య వాణి!నాదు రసన నిలచి!
       సాధుజనులుమెచ్చు స్వరదానముంజేసి
       తేట తెలుగు పలుకు తీరునిమ్మ!
    1.పా.10వ అక్షరం.(ప.) 2.పా.4వ అక్షరం.(ప.) 3.పా.13వ అక్షరం (ప.)      4.పా.16వ అక్షరం (.ప.) శ్రీహరి వర్ణన. ఉత్పలమాల.
   
    భారము నీదెయన్ననిక పద్మ విలోచన! రాక్షసాంతకా!
    ఘోరపు పన్నగంబు తన కోరలు చాచుచు చంపజూచినన్
    తారణజేయుచుందువల తప్పక పన్నగశాయి! శ్రీహరీ!
    కూరుతు పుష్పమాలికల కోరికమీరగ పక్షివాహనా!
న్యస్తాక్షరి. ఆటవెలది..యతిస్థానాలలో; చం, ద, మా, మ. సూర్యస్తుతి.
   శరణు శరణు మిత్ర చంపకుమమ్ముల
   తగినవేడి తోడ దయనుజూపు
   మహితతేజమంత మాపయి జూపగ
   మనగగలమె మేము మహినిక్షణము.
న్యస్తాక్షరి: రా,జ,ధా,ని,  అక్షరాలు పాదాదిన...తేటగీతి..రామాయణం. 
      రామ దర్శనభాగ్యమ్మె రంజకమ్ము
      జన్మ జన్మాల పాపాలు సమసిపోవు
      ధార్మికంబైన జీవన మర్మమెఱిగి
      నిశ్చలాత్మకుడై చను  నిజము నరుడు.
న్యస్తాక్షరి: సీ.తా.రా.మ. యతిస్ధానాలలో రామాయణం..ఆటవెలది. 

శివధనుస్సు విరచి సీతనుగ్రహియించి
తపము గాచనెంచి తాటక యను
రక్కసిం దునిమెను రాజసాన ఘనుడు
మాన్య రాఘవుండు మహితగుణుడు.
న్యస్తాక్షరి:  స.సే.మి.రా.  ఆటవెలది..రామాయణార్ధం.
సకలసుఖముల త్యజియించి సాధుగుణుడు
సేమమును గూర్చి మునులకు చింతదీర్ప
మిథిల రాట్సుత వాదము మెచ్చుకొనుచు
రాఘవుండేగె వనికి విరాగియగుచు.
న్యస్తాక్షరి: పం.చా.న.నం...పాదాదిని...నరసింహస్వామి వర్ణన.
పండు జన్మ  నీదు పాదమానినయంత
చారు నారసింహ!సాధువినుత!
నన్ను బ్రోవుమయ్య! నాగ శయన! శ్రీయ
నంత రూప! దివ్య! నతులొనర్తు.

పండ్లు కోర పండ్లు పదునైన నఖములున్
చారు నేత్రయుగము శార్ఞ్గయుతము
నరుడు హరియు గలసి నరసింగమాయెన
నంత తేజుడపుడు వింతజూప.
సం.గీ.త.ము. పాదాదిన ఒక్కొక్క అక్షరం ఉంచి సంగీతం గూర్చి 
సంబరంబౌను మదికెప్డు శ్రావ్యమగుచు
గీతభేదాలు జావళీల్ కీర్తనాళి
తన్మయత్వాన వినిన వైద్యంబెయగును
ముద్దుగోపాల! గోపికా మోహనాంగ! 






     


20, ఏప్రిల్ 2020, సోమవారం

అట్లకాడ...స్పందన.

😁  అట్లకాడ  😁

మ॥
పెనమందట్లు,చపాతి,రొట్టెలను  ప్రావీణ్యమ్ముతో వేయగా,
గననా మూకుడు లోన శాకమును జాగ్రత్తన్ వెసన్ గల్పగా,
తనసంతానపుటల్లరిన్ నిలుప వాతల్ పెట్టగా జూచునా
వనితాలోకకరాబ్జమందు చెలగేవా!అట్లకాడా భలే!

ఉ॥
"మైసురుపాకు"కోయుటకు మాయురె చక్కని సాధనమ్మువై
వేసిన కూరముక్కలను వేపగబాణలియందు పొయ్యిపై
వాసిగవంటయింటనె నివాసమునుండెడి యట్లకాడ నీ
ఊసులులేనిదే గడవదొక్కదినంబును స్త్రీలకిండ్లలో!

ఉ॥
మెట్టిన యింటిలోనణగి మెల్గుచునుండెడి స్త్రీలనెత్తిపై
మొట్టుచునుండ భర్తలును, పూర్తిగనోర్మి నశించినంతనే
చట్టుననాయుధమ్మువయి చయ్యన లేచుచు స్త్రీలనెల్ల నా
రొట్టెలకర్రతో కలిసి రుద్రమదేవిగ మార్చుచుందువే!

కం॥
ఇంతులు కోపముబూనుచు
పంతముతో భర్తలపని పట్టెడివేళన్
వింతగచక్కిలిగింతల
కాంతాకరవాలమగుదు "కార్టూను"లలో!

సీ॥
పెనము,మూకుడుకెల్ల పేర్మికాడ వగుచు
నలరారుచుందువే యట్లకాడ
"వాత"వైద్యమొసగు బహుళోపకారివై
యలరారుచుందువె యట్లకాడ!
బెణుకులెన్నియొ బాపు పెద్దదిక్కువగుచు
నలరారుచుందువె యట్లకాడ!
దిష్టితీసెడువేళ దివ్యసాధనమౌచు
నలరారుచుందువే యట్లకాడ!

ఆ.వె॥
వంటయింటిలోన వర్ధిల్లు వాటిలో
ముఖ్యవస్తువులను ముందునిలిచి
చేతిసాయమగుచు చెలరేగుచుందువే
అతివతోడునీడ యట్లకాడ!
😁🙏😁🙏😁🙏😁🙏😁🙏😁
రచన:
ఎస్ సాయిప్రసాద్
9440470774

10, ఏప్రిల్ 2020, శుక్రవారం

భారతీయ ఆధ్యాత్మిక శక్తి....స్పందన

                   భారతీయ ఆధ్యాత్మిక శక్తి.
     సీ: ఆధ్యాత్మ సాధనన్నాత్మ విశ్వాసాన
                   మునులకు గల్గెగా మూడుకనులు
          భారతీయతలోని పావిత్ర్యముంజేసి
                   గ్రహమండలంబనుగ్రహము జూపు
         యోగసిద్ధినిబొంది యోగాగ్నిలో గాలి
                    యోగులై తపియించు త్యాగులున్న
          సద్యోగ నిష్ఠచే శక్తులసాధించి
                     ప్రార్ధించిగగనాన పయనమైన
         సద్భక్తి విజ్ఞాన శారదా సత్కృపన్
                      పదునాల్గు లోకాల పాదమిడిన
          పుణ్యకర్ముల చెంత పుట్టవే వైరసుల్
                          పుట్టిన వెంటనే గిట్టునయ్య
          ఈ " కరోనా" వంటి వెన్నైన వైరసుల్
                         మనధ్యాన శక్తిచే మట్టిగలియు
          దైవయోగంబుగా ధ్యాన మబ్బు కతన
                         దుర్నిరీక్ష్యముగాదె దుష్టులకును
  తే.గీ: పరమపావిత్ర్య స్థలమిది భరతభూమి
           నమ్మి చెడిపోయి దుఃఖించు నరుడులేడు
          ఆత్మ విశ్వాసమొక్కటె యాయుధమ్ము
          దాని వలననె సర్వంబు తరలివచ్చు.

7, ఏప్రిల్ 2020, మంగళవారం

రామాయణ మహామాలా ..స్పందన

                రామాయణ మహామాలా స్పందన.
 
     కం. గణపతి యనంతకృష్ణుడు   

                               గుణయుత పట్వర్ధనుండు గురువులుకాగా 

                               గుణముల ప్రోవౌ రామా                                     

           యణ ఘట్టమొకటి రచింప హ్లాదముగాదే! 

      ఉ:వ్రాసితి యుద్ధ కాండమున వాలిసునందను రాయబారిగా

          జేసి రఘూత్తముండలఘు శ్రేయముగోరుచు రావణాధిపున్    

         భూసుతజానకిన్ సుగుణపూత చరిత్రనుబంపుమన్న,నా

         వాసిగలట్టి ఘట్టమును వైనముగా నవ పద్యసంఖ్య గా.

5, ఏప్రిల్ 2020, ఆదివారం

స్పందన .. ఆశా ఫలం

           ఆశా ఫలం  .    స్పందన .. ఆశా ఫలం
సీ . పావని యాశయే పరమార్ధమై నిల్చి
                  జానకి రోదించు  స్థానమరసె
   రాముని యాశయే రావణు వధియించి
                 రమణి సీతను జేర రహిని నొప్పె
 ఆ జటాయువు పక్షి యాశయే సఫలమై
                 వార్తను నందించి వాసిగాంచె
సన్మునివర్యుల సాధు పుంగవులందు
                 కలిగిన యాశయే కన్నుగవకు
తే. గీ . పండు వెన్నెల లగుచును పరమ ధర్మ
         మర్మమెల్లను రాముని మార్గమయ్యె
         జగతి జీవులు సంబర చకితులగుచు
        జన్మ సార్థక్యమందిరి చక్కగాను

   పద్యాలతోరణం...24.05.2920. పై చిత్రానికి.(రాధాకృష్ణులు)
     నా పూరణ: పొన్నెకంటి.

   ఉ: ఓమహనీయ!నీదు సుమనోహర రూపము,వాగ్విలాసముల్
        ప్రేమదలిర్పజేయుటలు,పెన్నిధివై దరిజేర్చు నెయ్యముల్,
        కోమలమందహాసములు, కూరిమిబెంచెడి వేణునాదముల్,
        నామది దోచివేసినవి నవ్యకళావిభవా!రమాధవా!

 మ:యమునాతీరవిహారమందు సుమనోహ్లాదంబుగా నిత్యమున్
      సమయంబెల్లనుబుచ్చవచ్చునని విశ్వాసంబునంబిల్చుచున్
      కమలాక్షా!యిటు మోసమేలనుచు నక్కాంతామణీరాధయే
      కుమిలెంగృష్ణునిజేయితాకగనె సంక్షోభిల్లెఖేదమ్మునన్.
   
 చం:కలుములరేడ!నిన్గనగ కౌగలిజేరగ మానసంబునన్
       తలపులు రేగుచుండుగద తాపసయోగిగణాలకైననున్
       వలపులురేపి రాధనిటు వంతలుబెట్టగ నీకుబాడియే?
       కిలకిలనవ్వుచున్ సరస కేళిని దేల్చగరార !మోహనా!

      వరదలో కుట్టుమిషను కొనిపోవు తాతపై పద్యం.

    వరదుని నమ్మికూర్చొనక వాంఛిత కార్యముపూర్తిజేయగన్
    వరదలలోన సైతమటు వైనము కుత్తుకబంటి నీటిలో
    చరచర కుట్టుయంత్రమును సాహసివై భుజపీఠి మోయుచున్
    బరబర సాగుచున్న విసువాసముగల్గిన తాత! మ్రొక్కెదన్.

 స్వాతంత్య్ర మెక్కడ?

       సీ॥ స్వాతంత్ర్య మెక్కడ? చచ్చెను గూండాల
                      దౌర్జన్య చేష్టల దర్పమందు
      స్వేచ్ఛాదు లెయ్యెడ? చితికిపోయెనుగదా
                       శ్రీమదోన్మత్తుల చేష్టలందు
      మంచితనంబేడ? మాయమయ్యెంగదా
                       నరరూపమృగముల నటనలందు
      సప్తతి వర్షాలు చక్కగ నిండిన
                        మార్పుసుంతయు లేదు మనుజులందు
      భరత జాతికి పట్టిన దురిత తతిని
      ద్రోహచింతన గల్గిన దుర్వినీత
      కూళసంఘంబులనుమార్చి కూర్చ శాంతి
      మరల రావయ్య తాతయ్య మాన్యచరిత!
స్పందన: ఆషాఢ మాసం నవదంపతులు. 
వచ్చె నాషాఢమాసంబు వగలుజూపి
ప్రేమవిలువలు దెలియని పిచ్చికోతి
క్రొత్తకాపురమందున గుబులుబెంచ
మాసమంతయు కేవలమూసులేను. 

స్పందన: రావణునకు మారీచుని బోధ.
  వినుము లంకేశ! రాముని వింటిశరము
 వెంటనంటును నసువులు వీడువరకు
 సీత చెఱపట్టు యోచన చేటుదెచ్చు
 మానిన దురూహ నికనైన మనగగలము.

  స్పందన: విద్యార్థి...విద్యార్తికి...భేదము.
  గురువు పట్టుల ప్రేమయు గుఱినిగల్గి
  యార్తి విద్యయందున్న విద్యార్తియగును
  తాను విద్యయే కోర విద్యార్థియగును
  యశమునందు విద్యార్తి, విద్యార్ధికన్న.





   
    

4, ఏప్రిల్ 2020, శనివారం

స్పందన. స్వీకార్..కరోనా...

  (స్వీకార్ ) కరో"నా"భావన.
  సీ: కరచాలనంబులు కౌగిటి బంధముల్
                       స్థావరంబుగ నేను సంచరింతు
       పాదాలు గడుగని పరమపాపిష్టుల
                       పాదపంకమె నా పట్టుగొమ్మ
       శుచియు శుభ్రతలెల్ల సోదిగా భావించు
                      మానవాధముడెపో నాకుహితుడు
        ఎంత నేర్చినగాని నేమాచరించని
                       మూర్ఖతముడె నాకు ముద్దుగూర్చు
 తే.గీ: భారతాచార సంపన్న భవ్యగుణుల
          వసుధ ననుగెల్వ జూచెడు వైద్య తతిని
          ఉద్యమించెడు సాహస పద్యకవుల
         శత్రుగణముగ భావింతు సంతతంబు.
 సీ: వందనంబదె మందు వదలిపోవగ నేను
                            చేసి బ్రతుకుడో విశిష్టులార!
       దూరమై మెలగుటె తొలగింపగా నన్ను
                      ఆచరింపుడిపుడె యార్యులార!
        ఆచార సంపద లంతంబు నన్జేయు
                     సంస్కృతి నమ్ముడో సరసులార!
        వంటింటి దినుసులె వైద్యంబు నాకగు
                       పాటించి చూపుడో  ప్రాజ్ఞులార!
  తే.గీ: శిక్షణాత్మక సద్ధర్మ శీలురగుచు
           నిర్మలంబైన మనముల నిష్టతోడ
           జీవనంబులు గడిపెడు త్రోవనున్న
           మిమ్ము జేరగ నాకడ దమ్ములేదు..

పద్యపరీమళము. యశస్వినీ సాహితీ సమితి. 12.06.25

 1. రాజనరేంద్రు కాలమున రాజిలె పద్యము నన్నపార్యుచే     సాజము సుందరంబయిన సంస్కృతభారతి తెల్గువెల్గుగా     భాజనమంచు పండితులు భారతమున్ శిరసావహించ...